Od marca 2018 r. ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym zostanie wprowadzona instytucja korygująca prawomocne orzeczenia sądowe w postaci skargi nadzwyczajnej. Skarga nadzwyczajna pozwala na odwołanie się od prawomocnego wyroku sądu wydanego po dniu 17 października 1997 r. Skarga nadzwyczajna jest środkiem zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych. Celem skargi nadzwyczajnej jest zapewnienie praworządności i sprawiedliwości społecznej.

Przesłankami uwzględnienia skargi nadzwyczajnej jest konieczność przywrócenia praworządności i sprawiedliwości społecznej. Ponadto skarga nadzwyczajna przysługuje od orzeczeń, które:

• naruszają zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji,
• w sposób rażący naruszają prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
• zawierają oczywiste sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zabranego w sprawie materiału dowodowego.

Zaś zaskarżone orzeczenie nie może ponadto być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Skargę nadzwyczajną rozpoznaje Sąd Najwyższy na wniosek:

• Prokuratora Generalnego,
• Rzecznika Praw Obywatelskich.

W zakresie swojej właściwości, skargę nadzwyczajną mogą także wnieść:

• Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej,
• Rzecznik Praw Dziecka,
• Rzecznik Praw Pacjenta,
• Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
• Rzecznik Finansowy,
• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Skarga nadzwyczajna w okresie pierwszych pięciu lat obowiązywania tj. od marca 2018 r. do marca 2023 r., pozwala na zaskarżenie orzeczeń, które uprawomocniły się po dniu 17 października 1997 r. Skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko jeden raz od tego samego orzeczenia. Istotnym ograniczeniem w zarzutach skargi kasacyjnej jest brak możliwości oparcia skargi nadzwyczajnej na zarzutach, które były już przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy.

Skargi nadzwyczajnej nie można wnieść od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, orzekającego unieważnienie małżeństwa albo rozwód, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia zawarła związek małżeński, oraz od postanowienia o przysposobieniu. Skarga nadzwyczajna nie jest także dopuszczalna w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.

W przypadku uwzględnienia skargi nadzwyczajnej Sąd Najwyższy uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i stosownie do wyników rozprawy orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi, w razie potrzeby uchylając także orzeczenie sądu pierwszej instancji, albo umarza postępowanie. Sąd Najwyższy oddala skargę nadzwyczajną, jeżeli stwierdzi brak podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Sąd Najwyższy może zażądać sporządzenia uzasadnienia, jeżeli nie zawiera go zaskarżone orzeczenie. Skarga nadzwyczajna jest rozpoznawana przez Sąd Najwyższy w składzie 2 sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz 1 ławnika Sądu Najwyższego.

Z uwagi na istotę skargi, którą wnosi się „za pośrednictwem” jednego z uprawnionych podmiotów i jej nadzwyczajny charakter, sporządzenie wniosku o podjęcie konkretnej sprawy wymaga wiedzy prawniczej i umiejętności wykładni przepisów prawa.

Warto zwrócić uwagę, że skarga nadzwyczajna przysługuje od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie cywilnej, karnej, gospodarczej, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w tym takich orzeczeń jak: decyzji zakresie rejestracji partii politycznych, spadków, podziału majątku, spraw o zapłatę,

Skarga nadzwyczajna jest środkiem zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych.

Kancelaria Adwokacka Adwokat Tomasz Pratkowiecki

Lubin, 04.01.2018 r.